De ideale mantelzorger…je kunt hem zomaar (plotseling) zijn. Mantelzorg sluipt er in, dat heb ik zelf ook ervaren. Mijn opa werd ouder en ik was er steeds vaker om hem te helpen. Maar mantelzorger? Ik? Ik deed het vooral uit liefde, omdat het op mijn pad kwam en omdat hij er ook altijd voor mij was geweest.
Altijd maar doorgaan
Op het moment dat mijn opa zichtbaar achteruit ging wilde ik er voor hem zijn. Ik ging er vol in. Ik zorgde er elke week weer voor dat de boodschappen gedaan werden. Ik maakte schoon en ging mee naar afspraken. Daarnaast werkte ik in die tijd ruim 40 uur. Het zorgen voor opa leverde me veel voldoening en dankbaarheid op, maar ook steeds vaker vermoeidheid en kopzorgen.
In plaats van kleinkind veranderde ik steeds meer in de mantelzorger, de zorgverlener. Trouwens ooit gehoord van betuttelen? Ik stond er lange tijd niet bij stil, maar stukje bij beetje nam ik steeds meer over van opa, terwijl hij eigenlijk ook nog heel veel zelf kon. Ik was hem aan het betuttelen. En of ik nu met opa in de supermarkt aan de kassa stond of bij een specialist in het ziekenhuis was, overal werd vooral over opa heen en tegen mij gepraat.
Ik ging er in mee, het leek normaal. En dat ik ook als professional werkzaam was in de ouderenzorg hielp ook niet mee, want daardoor kwam ik bijna vanzelf in de rol van zorgverlener. Want ja ik wist en kon veel zelf, ik had die professional niet nodig. Tenminste…dat dacht ik lange tijd. Tot ik tot nieuwe inzichten kwam.
Van mantelzorger naar kleindochter
Ik denk dat het ergens begin 2020 is als ik tot nieuwe inzichten kom. Het lukte me om van een afstandje naar mijzelf en de situatie waarin ik zat te kijken. Ik zag opeens waar ik mee bezig was. Confronterend, verdrietig en verdomde lastig om toe te geven dat het ook anders kon. Maar tegelijkertijd ook mooi, want ik zag toen ook wát ik anders kon doen. Ik besloot dat ik weer de kleindochter voor mijn opa wil zijn die ik altijd geweest was.
Ik ging taken overdragen aan andere familieleden en professionals. Niet altijd makkelijk, want ja wisten zij wel wat ze moesten doen, hoe ze het beste konden praten tegen opa en wat hij fijn vond? Nee niet altijd, maar door zelf een stapje terug te doen kregen zij de kans om dit zelf te ontdekken. En ik, ik keek mee vanaf de zijlijn en gaf tips en adviezen als er om gevraagd werd. Iets met de controle los leren laten…
Maar elke keer als ik weer een lach op mijn opa’s gezicht zag als er een ander familielid, zorgmies of zorgverlener binnenstapte of als opa vol enthousiasme vertelde wat hij had gedaan met een van deze mensen, wist ik dat ik je de juiste beslissing had gemaakt.
Er veranderde ook iets in de communicatie tussen mij en opa. Ik zag hem weer als mens, als opa. En opa leerde mij op zijn beurt om te vertragen, om in het moment zijn, om los te komen van plannen, aannames en gedachtes. De situatie vroeg een vertraging van mijn denken en een vermogen tot intuïtief waarnemen. Wat kan ik aanvoelen en hoe kan ik meebewegen met wat er is?
Ik ben zo blij dat ik tot dit inzicht gekomen ben, want het heeft onze band alleen maar versterkt. Opa is oud kunnen worden op een manier zoals hij dat graag wilde. Ik ging beter voor mezelf zorgen waardoor ik ook meer energie had. En mede door deze keuze heb ik herinneringen kunnen maken die de rest van mijn leven bij me zullen blijven.
De ideale mantelzorger…je kunt hem zomaar (plotseling) zijn
Weet iemand waar de ooievaar de gebruiksaanwijzing neer legt bij aflevering? En is er ook een functie omschrijving bij de functie (klein)kind van? Of een handleiding 'hoe om te gaan met ouder wordende (groot)ouders? Ik weet niet zeker of ik voldoe aan AL die eisen.
Wat ik vooral merkte was dat iedereen om je heen, van familieleden en vrienden tot professionals, weten wat goed is voor jou en je naaste. Ze willen helpen en komen met goed bedoelde adviezen. En vergeet vooral niet al die instanties met hun regels en procedures. Juist dan is het goed om dichtbij jezelf te blijven. Te vertrouwen op je innerlijk kompas, te blijven kijken naar de wensen en behoeften van je naaste en op zoek te gaan naar mensen en organisaties die hierin voorzien. Niet doen omdat iedereen het zo doet of denken dat een professional het beter weet dan jou of je naaste. Nu ik er zelf middenin zat kwam ik er achter hoe belangrijk het is om dichtbij jezelf te blijven en je gevoel te volgen. Niemand weet beter dan je naaste of je zelf wat er nodig is.
Mede door onze inzet heeft mijn opa tot aan zijn overlijden thuis kunnen wonen. Wat ook zijn grootste wens was. Dankzij doorzetten, out of the box denken en niet te veel luisteren naar mensen die een andere mening toebedeeld waren is dat gelukt, en daar ben ik enorm dankbaar voor!
Er is tegenwoordig ook zoveel mogelijk. Van zorg in natura tot PGB. Van zorg- & ondersteuning afnemen van grote bestaande zorg- & welzijnsorganisaties tot zzp’ers en kleinschalige organisaties die mantelzorgondersteuning bieden. Het was één groot leertraject.
Verandering is nodig
Er is veel over de ouderenzorg te doen de laatste tijd. Zoals de ouderenzorg nu is geregeld is het niet langer vol te houden. Dat is inmiddels wel duidelijk. Volgens landelijk beleid moeten ouderen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Bejaardenhuizen zijn er niet meer en je komt pas in een verpleeghuis als je zogeheten ‘complexe zorg’ nodig hebt.
Trouwens, één geluk er zijn ook veel mensen die graag tot op hoge leeftijd thuis willen blijven wonen.
Maar dat vraagt ook wat van familie, vrienden en soms zelfs buren. Voor je het weet ben je mantelzorger. En vergeet niet: iedereen zal op een zeker moment zelf mantelzorger worden of een mantelzorger nodig hebben.
Mantelzorgers zijn van onschatbare waarde en hard nodig. Zeker met het enorme te kort aan professionals. Maar let op dat je ook gewoon (klein) kind blijft van je ouders en vriend(in) van je vriend(in). Ik wilde graag kleindochter van mijn opa blijven. Daarom huurde ik voor hem professionals in. De allerleukste en liefste die er te vinden waren, maar toch: professionals. Aan wie ik de zorg zonder schuldgevoel kon overdragen, waardoor ik tijd over had om leuke dingen te doen met opa.
Alle problemen die spelen in de ouderenzorg zijn problemen van ons allemaal. We kunnen niet wegkijken. We zullen samen moeten kijken hoe we de zorg en ondersteuning voor onze ouderen, voor onze toekomstige zelf, zo goed mogelijk kunnen regelen. Want iedereen moet toch kunnen 'Leven met een glimlach?!'
